Virgilio: Egloga V (struttura)

Menalcas

Cur non, Mopse,

boni quoniam convenimus ambo,

tu calamos inflare levis,

ego dicere versus,

hic corylis mixtas inter consedimus ulmos?

Mopsus

Tu maior;

tibi me

est aequum

parere, Menalca,

sive sub incertas

Zephyris motantibus

umbras,

sive antro potius succedimus.

Aspice,

ut antrum silvestris raris sparsit labrusca racemis.

Menalcas

Montibus in nostris solus tibi certat Amyntas.

Mopsus

Quid,

si idem certet

Phoebum superare

canendo?

Menalcas

Incipe, Mopse, prior,

si quos aut Phyllidis ignes,

aut Alconis habes laudes,

aut iurgia Codri.

Incipe:

pascentis

servabit Tityrus haedos.

Mopsus

Immo haec,

in viridi nuper quae cortice fagi carmina descripsi

et

modulans

alterna notavi,

experiar:

tu deinde iubeto

ut certet Amyntas.

Menalcas

Lenta salix quantum pallenti cedit olivae,

puniceis humilis quantum saliunca rosetis,

iudicio nostro tantum tibi cedit Amyntas.

Sed tu desine plura, puer;

successimus antro.

Mopsus

«Nymphae

extinctum crudeli funere

Daphnin flebant

(vos coryli testes et flumina Nymphis),

cum

complexa sui corpus miserabile nati

atque deos atque astra vocat crudelia mater.

Non ulli

pastos

illis egere diebus frigida, Daphni, boves ad flumina;

nulla neque amnem libavit quadripes,

nec graminis attigit herbam.

Daphni,

tuum Poenos etiam ingemuisse leones interitum

montesque feri silvaeque loquuntur.

Daphnis

et Armenias curru subiungere tigres

instituit,

Daphnis

thiasos inducere Bacchi

et foliis lentas intexere mollibus hastas.

Vitis ut arboribus decori est,

ut vitibus uvae,

ut gregibus tauri,

segetes ut pinguibus arvis,

tu decus omne tuis.

Postquam te fata tulerunt,

ipsa Pales agros atque ipse reliquit Apollo.

Grandia saepe quibus mandavimus hordea sulcis,

infelix lolium et steriles nascuntur avenae;

pro molli viola, pro purpureo narcisso, carduus et spinis surgit paliurus acutis.

Spargite humum foliis,

inducite fontibus umbras, pastores

(mandat

fieri sibi talia

Daphnis),

et tumulum facite,

et tumulo superaddite carmen:

“Daphnis ego in silvis,

hinc usque ad sidera notus,

formosi pecoris custos,

formosior ipse”».

Menalcas

Tale tuum carmen nobis, divine poeta,

quale sopor fessis in gramine,

quale per aestum sitim restinguere dulcis aquae rivo

saliente.

Nec calamis solum aequiperas,

sed voce magistrum:

fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo.

Nos tamen haec

quocumque modo

tibi nostra vicissim dicemus,

Daphnimque tuum tollemus ad astra;

Daphnin ad astra feremus:

amavit nos quoque Daphnis.

Mopsus

An quicquam nobis tali sit munere maius?

Et puer ipse fuit dignus

cantari,

et ista iam pridem Stimichon laudavit carmina nobis.

Menalcas

«Candidus insuetum miratur limen Olympi,

sub pedibusque videt nubes et sidera Daphnis.

Ergo alacris silvas et cetera rura voluptas Panaque pastoresque tenet Dryadasque puellas.

Nec lupus insidias pecori,

nec retia cervis ulla dolum meditantur:

amat bonus otia Daphnis.

Ipsi laetitia voces ad sidera iactant intonsi montes;

ipsae iam carmina rupes,

ipsa sonant arbusta:

“Deus, deus ille, Menalca.”

Sis bonus o felixque tuis!

En quattuor aras:

ecce duas tibi, Daphni, duas altaria Phoebo.

Pocula bina

novo spumantia lacte

quotannis, craterasque duo statuam tibi pinguis olivi,

et

multo in primis hilarans convivia Baccho

(ante focum,

si frigus erit,

si messis,

in umbra)

vina novum fundam calathis Ariusia nectar.

Cantabunt mihi Damoetas et Lyctius Aegon;

saltantis satyros imitabitur Alphesiboeus.

Haec tibi semper erunt,

et cum solemnia vota reddemus Nymphis,

et cum lustrabimus agros.

Dum iuga montis aper,

fluvios dum piscis amabit,

dumque thymo pascentur apes,

dum rore cicadae,

semper honos nomenque tuum laudesque manebunt.

Ut Baccho Cererique,

tibi sic vota quotannis agricolae facient:

damnabis tu quoque votis».

Mopsus

Quae tibi,

quae tali reddam pro carmine dona?

Nam neque me tantum venientis sibilus Austri

nec

percussa fluctu

iuvant tam litora,

nec flumina

quae saxosas inter decurrunt valles.

Menalcas

Hac te nos fragili donabimus ante cicuta;

haec nos

«Formosum Corydon ardebat Alexim»,

haec eadem docuit,

«Cuium pecus,

an Meliboei?»

Mopsus

At tu sume pedum,

quod,

me cum saepe rogaret,

non tulit Antigenes

(et erat tum dignus

amari)

formosum paribus nodis atque aere, Menalca.